Onder meer de motie van GroenLinks/PvdA voor een betere 'tegenmacht' is aangenomen. De motie van wantrouwen van Azarkan (Denk) haalt het niet, zo blijkt (40 stemmen voor, 93 tegen). Ook de motie van afkeuring krijgt geen meerderheid (61 voor, 72 tegen) van de stemmen, al stemden PvdA en GroenLinks wel voor deze 'gele kaart'.
Het debat is geschorst tot 01:45 uur. Daarna wordt gestemd over de moties.
Ook over deze motie van wantrouwen van Denk.Diverse fracties komen nu met voorstellen om de gedupeerde ouders sneller te helpen, om informatievoorziening aan de Tweede Kamer te verbeteren, om de rechtsstaat te versterken maar ook voor 'een nieuw sociaal contract om het vertrouwen tussen de overheid en burger te herstellen', zoals het CDA bepleit. CU wil 'de menselijke maat' terug bij de uitvoeringsorganisaties.
D66-Kamerlid Rob Jetten bedankt tijdens zijn slotwoord het kabinet voor de 'getoonde deemoed'. ,,Die was op zijn plaats."De tweede termijn van de Tweede Kamer begint. Alle zeventien partijen in de Kamer kunnen nu nog een keer hun zegje doen. Ook is er ruimte om moties in te dienen. Daarna zal het kabinet reageren op de laatste vragen én de moties. Vervolgens wordt hoofdelijk gestemd over de motie van wantrouwen van Denk. Die motie haalt zeer waarschijnlijk geen meerderheid.
Kaag (D66) zei een paar weken geleden in debat met premier Rutte: ,,Hier scheiden onze wegen.'' Na een vraag van SP-leider Marijnissen zegt Kaag daar nog het volgende over: ,,Hier scheiden de wegen. Dat wil niet zeggen dat ik voor eeuwig afstand neem van alles en iedereen. Maar ik sta op een ander punt van vertrek. Dat is daar mee bedoeld.''
,,In de notulen ziet u natuurlijk als eerste dat ik voor veel meer dualisme pleit'', zegt Kaag (D66). ,,Met de 'kaders' bedoelde ik te allen tijde fatsoenlijk met elkaar omgaan, vanuit waarden en normen''. Ook moet er 'een basis van vertrouwen zijn' om het regeerakkoord uit te voeren. ,,Dat bedoelde ik met kaders. Niets meer of niets minder.''
© ANP — Sigrid Kaag (D66) in de Tweede Kamer Het debat is vijf minuten geschorst. Zometeen krijgt minister Sigrid Kaag (D66) voor Buitenlandse Handel het woord. Zij moet reageren op vragen over haar citaten in de ministerraadnotulen. Kaag zei in 2019 dat zij vond dat een 'fel debat' erbij hoort in een democratie, maar dat de kritiek van coalitie-Kamerleden wel binnen bepaalde 'kaders' moest plaatsvinden. Wat bedoelde Kaag daar nou mee?
De aangekondigde motie van GroenLinks en PvdA is opvallend: het lijkt erop dat de twee linkse partijen hiermee de deur openzetten voor eventuele coalitiebesprekingen met VVD, D66 en CDA.
De linkse partijen eisen via de motie ook dat er meer geld gaat naar de sociale advocatuur en dat er wordt gestopt met het gebruik van discriminerende algoritmes.
GroenLinks en PvdA dienen straks een motie in waarin ze vragen om investeringen in een sterkere 'tegenmacht'. Zo willen ze dat de Tweede Kamer voortaan altijd als eerste wordt geïnformeerd over kabinetsbesluiten. Ook moet er een sterkere positie komen voor instanties als de Nationale Ombudsman, de Algemene Rekenkamer en de Autoriteit Persoonsgegevens.
Staatssecretaris Van Huffelen zegt dat er morgen 11.000 ouders een schadevergoeding van 30.000 euro hebben gekregen. Een deel van de ouders krijgt later deze compensatie. De uitbetaling is vertraagd door fouten bij de Belastingdienst.
© ANP — Staatssecretaris Alexandra van Huffelen in de Tweede Kamer Het woord is aan staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66) van Financiën. Kamervoorzitter Vera Bergkamp vraagt Kamerleden om haar niet al te veel vragen te stellen, omdat het debat flink uitloopt.
Kijk hier terug hoe Geert Wilders (PVV) en Wopke Hoekstra (CDA) hard botsten over het 'sensibiliseren' van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt.
SP-leider Lilian Marijnissen vindt dat Koolmees (D66) misstanden met de kinderopvangtoeslag onder het tapijt probeerde te vegen. Koolmees ontkent dat stellig.
Nu is demissionair minister Wouter Koolmees (D66) van Sociale Zaken aan het woord. Hij kraakte in de ministerraadnotulen kritische Kamerleden af die veel vragen stelden over de toeslagenaffaire.
Koolmees: ,,Ik had op dat moment een frustratie. Dat heeft te maken met het debat van 4 juli 2019, ik had het gevoel dat we eindelijk konden werken aan oplossingen voor de ouders. Vlak na dat debat kwam er plotseling opnieuw slecht nieuws over de toeslagenaffaire. Ik had behoefte om in de ministerraad daarover stoom af te blazen. Dat ziet er helemaal niet mooi uit. Maar dat is wel de emotie die ik op dat moment heb.''
© ANP — Wouter Koolmees (D66) in de Tweede Kamer Hoekstra zegt in de toekomst 'anders met het coalitie-overleg te willen omgaan'. Kortom: ook het CDA wil af van de wekelijkse coalitievergaderingen, waarin al het kabinetsbeleid wordt afgekaart. Eerder noemde VVD'er Rutte dit ook al.
Sylvana Simons (Bij1) vraagt aan minister Hoekstra hoeveel ambtenaren zijn ontslagen vanwege de toeslagenaffaire. Dat wil Hoekstra niet zeggen. Hij wil daarover eerst ruggespraak houden met de staatssecretaris.
Wilders haalt flink uit naar Wopke Hoekstra (CDA). De PVV-leider vindt dat Hoekstra excuses moet maken voor het 'sensibiliseren' van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Maar dat doet Hoekstra niet. ,,Ik vind dat als een staatssecretaris op mijn ministerie worstelt met de uitvoering, dat ik daar ook aandacht voor mag vragen'', aldus de demissionair minister van Financiën.
,,Wat een rare partij is het toch, het CDA'', zegt PVV-leider Geert Wilders tegen Hoekstra.
Wilders: ,,Wat ik nou niet begrijp is dat de minister zijn termijn niet begon met excuses aan meneer Omtzigt.''
Hoekstra reageert: ,,Ik ben begonnen met excuses maken aan de ouders. Ik heb geprobeerd context te schetsen van wat ik heb gezegd en waarom ik dat heb gezegd.''
Wilders: ,,Dat is totaal geen antwoord op mijn vraag. Komt u nog met excuses aan de heer Omtzigt?''
Hoekstra: ,,Ik vind het terecht dat ik aandacht heb gevraagd bij de heer Omtzigt. En andersom heb ik dat ook gedaan bij mensen die zeiden 'het zal wel meevallen met die toeslagenaffaire'.''Met 'sensibiliseren' bedoelde Hoekstra (CDA) dus 'bewust maken', zo legt hij nu uit. Voormalig staatssecretaris Menno Snel (Financiën) had te maken met veel problemen bij het oplossen van de toeslagenaffaire, zegt Hoekstra. Hij wilde CDA-Kamerlid Omtzigt daarvoor 'sensibel maken, bewust maken'.
,,Het is op zichzelf begrijpelijk dat ook in het kabinet wordt gesproken over Kamerleden'', zegt Hoekstra over het 'sensibiliseren' van Pieter Omtzigt. Hij komt met een vrij ingewikkelde toelichting over zijn gewraakte uitspraak in de notulen: ,,In mijn citaat reageer ik op wat minister Koolmees zei over de uitvoering. Het ging in het kabinet vaak over de uitvoering. Mijn commentaar gaat ook precies daarover. Over het sensibel maken, het bewust maken, van de mogelijkheden en de onmogelijkheden in de uitvoering. Dit is een maar een klein deel van de discussie over alles wat zich afspeelde.''
Kamerleden snappen niet veel van deze uitleg, lijkt het.
© ANP — Wopke Hoekstra (CDA) in de Tweede Kamer Nu is het de beurt aan demissionair minister Wopke Hoekstra (CDA) van Financiën. Hij zal ongetwijfeld vragen moeten beantwoorden over het 'sensibiliseren' van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Hoekstra gebruikte zélf dat woord tijdens een ministerraad in 2019, zo blijkt uit maandag openbaar gemaakte notulen.
Ollongren is klaar met haar college.
Een stukje geschiedenisles door minister Ollongren nu. Zij vertelt over de 'oekaze Kok'. In 1998 besloot oud-premier Wim Kok dat ambtenaren níet met Kamerleden en journalisten mochten praten zonder uitdrukkelijke toestemming van de minister. Eind vorig jaar heeft het kabinet die 'oekaze Kok' geschrapt, zodat Kamerleden weer vrijuit met ambtenaren kunnen spreken.
Kijk hier terug hoe Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) eerder vanavond premier Rutte het vuur aan de schenen legde over de ministerraadnotulen.
,,We gaan ervoor zorgen dat we een start maken met het actief openbaar maken van onderliggende departementale nota's'', zegt minister Ollongren. Ook wil het kabinet 'persoonlijke beleidsopvattingen' van ambtenaren in de toekomst niet meer geheim houden, als Kamerleden om die stukken vragen. Het kabinet belooft dus beterschap. Volgens Ollongren was er altijd al discussie over artikel 68 van de grondwet.
© Robin Utrecht — Kajsa Ollongren in de Tweede Kamer De vergadering is heropend. Het woord is aan minister Kajsa Ollongren (D66) van Binnenlandse Zaken. Zij gaat in op artikel 68 van de grondwet, dat regelt dat het kabinet verplicht is om informatie aan Kamerleden te geven. Heeft het kabinet nou te weinig informatie over de toeslagenaffaire verstrekt - zoals critici zeggen - of valt het allemaal wel mee?
Het debat gaat zo weer verder, na een schorsing vanwege de dinerpauze.
Rutte lanceert vandaag een nieuwe term die we vaker gaan horen de komende tijd: 'de tussenwereld'. Zo omschrijft de premier het circuit van informele overleggen tussen kabinets- en Kamerleden, de Haagse vergaderweek staat bol van sessies waarin betrokkenen coalitieplannen bespreken.
Dat slaat het 'dualisme' te veel dood, vinden critici. Om de Tweede Kamer weer meer een autonome controlerende taak te geven, vindt Rutte nu dus ook dat het minder moet met die 'de tussenwereld': ,,Er is veel contact tussen Kamerleden en ministers. Waar dat het karakter krijgt van afstemmen moeten we proberen die tussenwereld weg te krijgen."
Rutte gaat nu dieper in op de notulen die het beeld schetsten van een kabinet dat geen lastige vragen duldt van coalitiepolitici. Minister Cora van Nieuwenhuizen (VVD) zegt op enig moment: ‘Het is niet acceptabel dat coalitiefracties een scherper standpunt innemen dan oppositiefracties’. Rutte beaamt dat in die vergadering.
Dat betreurt hij nu: ,,In de emotie in het kabinet, en ik praat het niet goed, was ook de sfeer: laat ons nu op adem komen, dat speelde ook mee. Zodat we het probleem kunnen oplossen."
CDA-Kamerlid Anne Kuik: ,,Kamerleden voelden constant tegenstand. Hoe kijkt u daarop terug?"
Rutte: ,,Die opmerking van mezelf is zeer negatief, sommige andere dingen vind ik begrijpelijk. De bel was geluid, we waren bezig. Veel vragen leken op: wie is schuldig? Maar we wilden het probleem oplossen."Rutte nu over de bejegening van Tweede Kamerleden. In de notulen was veel chagrijn te lezen bij bewindspersonen over 'activistische parlementariërs' als Omtzigt, Leijten en Lodders.
Rutte vindt het 'verdedigbaar' dat in sommige gevallen over individuele Kamerleden gesproken wordt. ,,Zo'n ministerraad is ook een team, soms moet er even stoom afgeblazen worden. Maar ik ben ook niet trots over wat ik teruglees, ook niet over wat ik zelf zeg. Ik vind het ongepast van mezelf dat ik echo dat coalitiepolitici niet kritischer zouden mogen zijn dan oppositiepolitici." De premier: ,,Maar het is nooit bedoeld om Kamerleden de mond te snoeren."PvdA-leider Lilianne Ploumen refereert nu aan de crisis bij de Belastingdienst. De dienst heeft nu veel moeite om gedupeerde ouders op tijd terug te betalen, schreef Trouw vanochtend: ,,Deze mensen voelen zich nu weer in de kou gezet. U moet daar verantwoordelijkheid voor nemen. Het is bijna 1 mei, ze hebben nog steeds die dertigduizend euro niet."
Rutte: ,,We zeggen niet: het valt wel mee. Dit is heel heftig voor mensen. Ik volg het: er wordt dag en nacht door honderden mensen gewerkt."Rutte debatteert nu met GroenLinks-leider Jesse Klaver en overlegt ondertussen met minister Wouter Koolmees, die zit achter hem zit. Had het kabinet meer informatie moeten geven? ,,Wij voelen dat niet zo, toch?" vraagt Rutte aan Koolmees. Maar ministers gaan toch nog even 'overleggen' over die vraag, belooft de premier.
Rutte blijft erbij: ,,Er is niets onoorbaars gebeurd. We hebben niet bewust informatie achtergehouden omdat het politiek beter uit zou komen." Hij herhaalt dat er maar één motief was om niet alle informatie naar de Kamer te sturen: de ministers wilden individuele ambtenaren niet 'voor de bus gooien' door hun namen en werk zomaar door te sturen, inclusief de 'persoonlijke beleidsopvattingen'.
Farid Azarkan reageert: ,,Dit is precies de Rutte-doctrine. 'Ik heb gelogen, maar ik heb dat naar eer en geweten gedaan'."© ANP Het debat gaat nu over de informatieplicht van het kabinet: hebben de ministers het recht op informatie van de Tweede Kamer onterecht en te veel ingeperkt? Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren vindt van wel: ,,Dit is heel ernstig, men heeft trouw gezworen aan de grondwet!"
Rutte zegt: ,,Ik ben het niet eens met wat u zegt, we houden ons aan de Grondwet, er is ook een debat over geweest in deze Tweede Kamer, in het licht van de democratie. Zo hoort het ook."Nu gaat Rutte verder over het Toeslagendossier. ,,Ik heb zelf ook met ouders gesproken. Dat was indrukwekkend." Dat er niet langdurig gesproken is in de ministerraad over de gedupeerden komt niet doordat ministers dat onbelangrijk vonden, stelt de premier: ,,Dat wij daar koud en niet betrokken naar gekeken zouden hebben, heeft me aangegrepen." De oplossingen die bewindspersonen aandroegen waren zo goed dat er niet lang over vergaderd hoefde te worden, schetst Rutte. ,,Niemand in het kabinet zit in de politiek om mensen dit aan te doen. Als dingen zo gruwelijk misgaan, is het je heilige plicht om het op te lossen."
Rutte staat ervoor open om de bestuurscultuur op het Binnenhof 'radicaal' te wijzigen, herhaalt hij. De Haagse besluitvormingsmachine bestaat uit diverse informele overleggen - tussen coalitiekopstukken, Kamerleden en ministers - naast de formele ministerraadsvergadering op vrijdag. ,,Die hele grote tussenwereld van coalitie-overleggen kan misschien wel helemaal weg", zegt Rutte. ,,Het debat in de Kamer kan daardoor minder vrij plaatsvinden. Dat wil ik delen bij debatten over de formatie."
Het debat gaat verder met de beantwoording van het kabinet. Eerst is premier Mark Rutte aan het woord. Hij gaat in op het klagen over Kamerleden in de ministerraad en over het vrijgeven van stukken. PVV-leider Geert Wilders onderbreekt hem al snel: ,,Hoe vindt u nu zelf dat het gaat met het herstellen van vertrouwen, zoals u vorige maande beloofd heeft. U gijzelt Nederland. U bent onderdeel van het probleem."
Rutte zegt: ,,Ik heb er heel veel en diep over nagedacht, ook over mijn eigen rol. Daar kom ik later op terug."Het kabinet trekt zich nu terug om de antwoorden voor te bereiden. Kwart over vijf gaat het debat verder. Over de motie van wantrouwen van Denk, PVV, FvD, Bij1 en BBB wordt pas aan het einde van het debat gestemd.
Het debat is even geschorst. Zodat Sylvana Simons (Bij1) gefeliciteerd kan worden met haar maidenspeech. Felicitaties na een eerste speech zijn gebruikelijk in de Kamer. Over een paar minuten gaat het debat verder.
Volt-leider Laurens Dassen zegt dat 'er nog zoveel uitvoeringsinstanties zijn waar misstanden aan het licht zullen komen'. Hij wil daarom dat het kabinet beter de Kamer informeert over deze problemen. ,,Informatie is zuurstof van onze democratie'', vindt Dassen. Hij stelt voor dat er een 'constitutioneel hof' wordt opgericht om besluiten van het kabinet te kunnen toetsen.
© Hollandse Hoogte / ANP — Laurens Dassen (Volt) Had het kabinet in 2019 meer informatie moeten delen over de toeslagenaffaire met de Tweede Kamer? Ja, zegt ChristenUnie-leider Segers nu. ,,Er zijn verkeerde keuzes gemaakt.'' Maar hij is het niet eens met PvdD-leider Esther Ouwehand dat het kabinet de Kamer heeft bedonderd. ,,Uw oordeel dat het lelijke politiek was, daar ben ik iets milder over'', aldus Segers.
Op Twitter plaatst Geert Wilders (PVV) een filmpje van D66-minister Wouter Koolmees die in vak K staat te zwaaien met zijn mondkapje. ,,Lekker handig'', vindt Wilders.
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers doet zijn woordje over de ministerraadnotulen. ,,Dit drama en deze notulen leggen iets bloot van een politieke cultuur met verkeerde politieke reflexen'', zegt hij. Segers trekt voor zichzelf zes lessen. Zo wil hij dat er meer ambtenaren met praktijkkennis aan de macht kunnen komen bij ministeries. Ook stelt hij voor om te snijden in het aantal communicatiemedewerkers.
De ChristenUnie regeert al vier jaar mee in het kabinet-Rutte 3. Segers stelt voor om 'de rechtsstaat te versterken'.
En nu de maidenspeech van Sylvana Simons van Bij1. Zij sprak al eerder in de Kamer, maar dit is de eerste keer dat ze een uitgebreide speech geeft. ,,Voor u staat een trotse vrouw'', begint ze. ,,Ik ben in mijn leven al officieel buitenlander, medelander, nieuwe Nederlander en allochtoon geweest. Of exotisch.''
Ze vertelt dat het zwaar was om 'uitsluiting te overwinnen'. De 'hartverscheurende verhalen' van slachtoffers van de toeslagenaffaire bewijzen voor Simons dat zij ook zijn uitgesloten door de overheid. De Bij1-leider noemt ook andere groepen die in Nederland worden benadeeld, zoals Groningers die lijden onder de gevolgen van de gaswinning. Simons steunt een motie van wantrouwen tegen het kabinet.
© ANP — Sylvana Simons (Bij1) Volgens Caroline van der Plas (BoerBurgerBeweging) is het zaak om 'schoon schip te maken'. ,,De ministerraad praat vooral over het beteugelen van volksvertegenwoordigers en hoe alles op de pers zou overkomen.'' BBB, met 1 zetel in de Kamer, steunt een motie van wantrouwen tegen het kabinet.
© Hollandse Hoogte / ANP — Caroline van der Plas (BBB) Wybren van Haga (Forum voor Democratie) krijgt het woord. ,,Je was de enige die het opnam voor kritische Kamerleden'', geeft hij Sigrid Kaag (D66) een complimentje. De meeste andere ministers krijgen onderuit de zak van Van Haga. Ook journalisten zijn schuldig aan 'vuilspuiten aan de zijlijn', aldus de FvD'er.
© ANP — Wybren van Haga (Forum voor Democratie) Caroline van der Plas (BBB) vraagt aan D66'er Jetten of hij tijdens de wekelijkse coalitie-overleggen wel eens over het kritische CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt heeft gesproken. Jetten geeft een ontwijkend antwoord. Ook Wilders (PVV) wil weten hoe het zit. ,,Ik werp de suggestie verre van mij dat wij in coalitie-overleggen heel uitvoerig over de toeslagenaffaire of individuele Kamerleden hebben gesproken'', reageert Jetten.
Terwijl de Tweede Kamer debatteert over de ministerraadnotulen, geniet voormalig PvdA-leider Lodewijk Asscher van een strandwandeling. Hij stapte in januari uit de politiek vanwege zijn rol in de toeslagenaffaire.
Jetten (D66) wordt doorgezaagd door Kamerleden van de oppositie. SP-leider Marijnissen vindt dat D66 willens en wetens de toeslagenaffaire heeft toegedekt, waardoor ouders lange tijd niet werden geholpen. ,,Het gaat erom dat het kabinet daarover heeft vergaderd, actief besloten heeft dat de groep slachtoffers groter is en toch is doorgegaan, omdat er geen belastinginkomsten gemist konden worden'', aldus Marijnissen.
Jetten (D66) zegt blij te zijn dat Sigrid Kaag in de ministerraad had gezegd het goed te vinden dat er een 'fel debat' was met kritische Kamerleden. Maar Kaag zei óók dat zo'n debat wel 'binnen kaders' moest plaatsvinden. Wat de huidige D66-leider Kaag daarmee bedoelt, mag zij straks zelf uitleggen in de Kamer.
© ANP — Sigrid Kaag (D66) en Wopke Hoekstra (CDA) volgen het debat. Ploumen noemt dat haar voorganger Lodewijk Asscher vanwege de toeslagenaffaire is opgestapt als PvdA-leider. Ze vindt dat D66 te weinig heeft gedaan om de slachtoffers van de affaire te helpen. Daar is Jetten (D66) het niet mee eens, hij neemt het op voor de eerder afgetreden D66-staatssecretaris Menno Snel (Financiën).
Lilianne Ploumen (PvdA) wil van D66'er Jetten weten waarom zijn partij heeft bezuinigd op de sociale advocatuur. Slachtoffers van de toeslagenaffaire hadden beter geholpen kunnen worden als zij goede rechtsbijstand hadden, denkt Ploumen.
Met het aanstippen van dit punt kiest Ploumen níet direct voor een harde aanval op de rol van D66'ers in de ministerraad. ,,De overheid heeft zich gekeerd tegen haar eigen onschuldige burgers'', zegt de PvdA'er wel.
,,Dat had niet gemoeten'', zegt Rob Jetten (D66) over de toon in de notulen van de ministerraad. Hij noemt de aanval op kritische Kamerleden in 2019 'ongepast'. Oók zijn eigen D66-ministers gingen hun boekje te buiten, stelt Jetten.
© ANP — Rob Jetten (D66) Niemand onderbreekt Pouw-Verweij. Rob Jetten (D66) krijgt nu het woord. Hij krijgt waarschijnlijk wél veel vragen van collega-Kamerleden.
We zijn weer begonnen! De lunchpauze is voorbij. De beurt is nu aan Nicki Pouw-Verweij (JA21). Zij zegt níet geschokt te zijn door de onthullingen in de notulen van de ministerraad. ,,Hoe belangrijk het debat van vandaag ook is, tegelijkertijd vragen miljoenen Nederlanders zich af wat wij hier in hemelsnaam aan het doen zijn.''
Kijk hier terug hoe Anne Kuik (CDA) en Geert Wilders (PVV) in aanvaring kwamen over de kritiek op CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt.
Het debat is geschorst tot 14.45 uur.
Azarkan (Denk) vraagt aan CDA-Kamerlid Anne Kuik of het CDA nog kan samenwerken met premier Rutte in een nieuw kabinet. ,,Dat is onderdeel van een formatieproces'', zegt Kuik. ,,Dat moeten we gaan zien.''
,,Wij hebben veel te klef contact gehad'', zegt Kuik (CDA) over contact tussen ministers en coalitie-Kamerleden.
Ook SP-leider Marijnissen wil van CDA'er Kuik weten wat zij ervan vindt dat Omtzigt moest worden 'gesensibiliseerd'. Marijnissen vindt dat Kuik niet duidelijk haar mening geeft. ,,Het klopt: er ontstaat een bizar beeld'', zegt Kuik nog een keer. Volgens Kuik laat Omtzigt zich de mond niet snoeren.
PVV'er Geert Wilders vraagt aan Kuik (CDA) hoe zij denkt dat het komt dat Pieter Omtzigt ziek thuis zit. ,,Hij is niet tegengewerkt door kaboutertjes. Daar zit de man: minister Hoekstra van Financiën. Die heeft gezegd dat hij samen met minister De Jonge de heer Omtzigt wilde 'sensibiliseren'. Het was de intentie van de heer Hoekstra om de heer Omtzigt te piepelen.''
Volgens CDA-Kamerlid Kuik is het 'knap' van Wilders dat hij weet wat de intentie van Hoekstra was. ,,Dit is het moment om het kabinet om uitleg te vragen en context te geven. Laat de heer Hoekstra uitleggen wat hij heeft bedoeld met sensibiliseren.''
Nu is het de beurt aan CDA-Kamerlid Anne Kuik. ,,Het aftreden van het voltallige kabinet was onontkoombaar'', zegt ze. ,,Ons Kamerlid Pieter Omtzigt is letterlijk ziek geworden van de enorme tegenwerking. Juist op dat punt ontstaat in de notulen een bizar beeld''.
© Hollandse Hoogte / ANP — Anne Kuik (CDA) PVV-leider Geert Wilders memoreert dat Sophie Hermans (VVD) ooit is begonnen als politiek assistent van premier Rutte. ,,U gedraagt zich nog steeds als assistente, de tassendrager, de masseuse van de premier.'' Volgens Wilders houdt Hermans Rutte de hand boven het hoofd. ,,We weten al dat de premier heeft gelogen over het wegwerken van Pieter Omtzigt. Er zijn stukken bewust niet naar de Kamer gestuurd. Met dat alles bij elkaar moet u hier toch conclusies aan verbinden, mevrouw Hermans?''
Hermans zegt 'hier te staan als fractievoorzitter van de VVD'. ,,Alles wat in de ministerraad is gezegd over kritische Kamerleden is lelijk en ongepast'', herhaalt ze.
© Hollandse Hoogte / ANP — Sophie Hermans (VVD) en Geert Wilders (PVV) VVD-Kamerlid Sophie Hermans wordt nu al een tijdje aangevallen door Kamerleden van de oppositie. Die betwijfelen of de VVD voortaan wel meer informatie zou delen bij een crisis, zoals de toeslagenaffaire. Premier Rutte beloofde eerder meer openheid.
Kijk hier terug hoe Rob Jetten (D66) en Lilianne Ploumen (PvdA) hard botsten over manier waarop het kabinet omgaat met kritische Kamerleden.
Lilianne Ploumen (PvdA) wil van VVD'er Hermans weten waarom zij 'geen politieke redenen' ziet bij het kabinet om niet alle informatie over de toeslagenaffaire te delen. ,,Het kabinet had geen politieke, slechte redenen om in het feitenrelaas bepaalde informatie niet te delen'', stelt Hermans. ,,Dat is de conclusie van de VVD-fractie.'' Het kabinet had destijds wel 'beter moeten motiveren' waarom niet alle info werd gedeeld, vindt Hermans.
,,Het kabinet zat fout'', zegt Jesse Klaver (GroenLinks) tegen VVD-Kamerlid Sophie Hermans. Hij wil dat Hermans dat erkent. ,,Ik ben het helemaal met u eens dat er hier iets gruwelijk is misgegaan'', reageert Hermans. Zij zegt er alles aan te willen doen om de problemen in de toeslagenaffaire op te lossen. ,,Wat hier gebeurt is, is ongekend en vreselijk.''
Kijk hier terug hoe Farid Azarkan (Denk) een motie van wantrouwen tegen het kabinet aankondigde in het debat over de ministerraadnotulen.
VVD-Kamerlid Hermans strooit nu met complimentjes voor kritische Kamerleden in de toeslagenaffaire, onder wie Renske Leijten (SP), Pieter Omtzigt (CDA), Farid Azarkan (Denk) en het ex-Kamerlid Helma Lodders (VVD). De ministerraad was in 2019 een stuk minder positief over deze Kamerleden.
Maar Hermans zegt ook dat zij 'geen politieke redenen' ziet bij het kabinet om informatie over de toeslagenaffaire niet met de Kamer te delen. Dat is de verdedigingslijn van premier Rutte. Die zegt dat hij niet bewust informatie heeft achtergehouden. VVD'er Hermans steunt het kabinet daarin.
Nu spreekt VVD-Kamerlid Sophie Hermans. ,,Ik vind het lelijk en opgepast'', zegt Hermans over de manier waarop in de ministerraad werd gesproken over kritische Kamerleden. Hermans haalt daarbij uit naar de eigen VVD-minister Cora van Nieuwenhuizen, die volgens de notulen zei dat 'coalitie-Kamerleden niet kritischer mogen zijn dan Kamerleden van de oppositie'. Premier Rutte beaamde die woorden. VVD'er Hermans wil dat Rutte nu zegt dat dat 'ongepast' was.
© Hollandse Hoogte / ANP — Sophie Hermans (VVD) Opnieuw haalt Rob Jetten (D66) uit naar een Kamerlid van de oppositie. Hij vraagt aan Ploumen (PvdA) of zij in háár tijd als minister voor Buitenlandse Handel - van 2012 tot 2017 - kritisch over Kamerleden heeft gesproken in de ministerraad. Jetten citeert voormalige PvdA-Kamerleden die zich destijds onder druk gezet zouden hebben gevoeld door het kabinet. Ploumen reageert geërgerd: ,,Het is wel lef hebben dit'', zegt zij. ,,Weer terug naar Adam en Eva. Dit debat gaat erover dat in de zomer van 2019 een begin had moeten worden gemaakt met het oplossen van de toeslagenaffaire.''
Ook Lilianne Ploumen (PvdA) zegt 'onthutst' te zijn over wat er níet in de notulen van de ministerraad staat. Zij vindt dat het kabinet te veel bezig was met de beeldvorming, en niet met het helpen van de slachtoffers in de toeslagenaffaire.
Het kabinet luistert met gespitste oren naar de woorden van Ploumen. De PvdA wordt - net als GroenLinks - genoemd als mogelijke coalitiepartner in een nieuw kabinet met VVD, D66 en CDA. ,,Geloofwaardig herstel van vertrouwen kan alleen beginnen als er echt wat verandert in de manier waarop de slachtoffers van de toeslagenaffaire tegemoet wordt getreden'', zegt Ploumen.
© ANP — Lilianne Ploumen (PvdA) Klaver (GroenLinks) hamert vooral op 'het beschermen van burgers'. Hij wil dat het kabinet bekijkt of de problemen rond de toeslagen breder spelen. ,,Het moet draaien om eerlijkheid en oplossingen.'' Hij herhaalt zijn pleidooi tegen 'scorebordpolitiek'. Daarmee is Klaver een stuk milder dan SP-leider Lilian Marijnissen, die eerder aan het woord was.
© ANP — Jesse Klaver (GroenLinks) Een belangrijke partij nu: GroenLinks. Die partij wordt genoemd als mogelijke coalitiepartner in een nieuw kabinet met VVD, D66 en CDA. GroenLinks-leider Jesse Klaver is kritisch over wat er níet in de notulen van de ministerraad staat: ,,Het ging niet over gezinnen, over mensen wiens relatie op de klippen is gelopen. Als het kabinet iets minder over kritische Kamerleden had gesproken, was de oplossing voor deze mensen er dan niet eerder geweest?'', vraagt Klaver zich af.
Het woord is nu aan Kamer-veteraan Kees van der Staaij (SGP). Hij vraagt zich af of de ministerraadnotulen wel 'iets nieuws' bewijzen. ,,Is het niet vooral een inkleuring van wat we allang wisten en waar we al uitgebreid over gedebatteerd hebben?'', zegt Van der Staaij. Het klagen over kritische Kamerleden van de coalitie is 'weinig verheffend', maar 'niks nieuws onder de zon'.
Toch wil Van der Staaij het daar niet bij laten. Want hij noemt de nieuwe geopenbaarde stukken 'pijnlijk' voor de toeslagouders én voor de kritische Kamerleden. ,,Ook al is iets jaren staande praktijk, dan mogen we daar niet in berusten'', vindt de SGP'er ook.
© ANP — Kees van der Staaij (SGP) Ook Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) heeft geen goed woord over voor de inhoud van de ministerraadnotulen rond de toeslagenaffaire: ,,De notulen hebben een nieuwe leugen van de minister-president blootgelegd.'' Ouwehand: ,,Het verkeerd informeren van de Kamer had volgens de premier géén politiek motief. Maar uit de notulen blijkt dat het kabinet actief besloot om stukken in de doofpot te stoppen.''
© ANP — Esther Ouwehand (PvdD) 50Plus-fractievoorzitter Liane den Haan vroeg zich vanochtend af wat ze zou aantrekken voor dit notulendebat. ,,Zwart'', was de enige mogelijkheid, zo vertelt ze. Ze noemt de hele toeslagenaffaire een 'catastrofe'. ,,Wat is er nodig om het leven van de slachtoffers weer op de rails te brengen?'', vraagt ze aan het kabinet.
Rob Jetten (D66) haalt uit naar de oppositie. Hij wijst erop dat de parlementaire ondervragingscommissie (POK) - die vorig jaar onderzoek deed naar de toeslagenaffaire - de geopenbaarde notulen al had ingezien. Na het rapport van de commissie trad het kabinet af.
Jetten snapt de boosheid van SP-leider Lilian Marijnissen daarom niet. ,,Laten we voorkomen dat we hier allemaal opgeklopte ophef gaan hebben'', zegt hij.
,,Er staan nieuwe dingen in'', reageert Marijnissen. ,,We hebben ook in de notulen kunnen lezen dat coalitie-Kamerleden meer informatie kregen dan wij.''
SP-leider Lilian Marijnissen spreekt over een 'vertrouwensbreuk'. Zij wil twee dingen van het kabinet weten. Waarom ondernam het kabinet niet eerder actie in de toeslagenaffaire? ,,Als er nou maar één iemand in de ministerraad was geweest die met de vuist op tafel had geslagen om de problemen op te lossen, dan stonden we hier niet.'' Marijnissen wil ook weten waar het probleem van de toeslagenaffaire nog méér speelt. ,,Dit speelt breder dan alleen bij toeslagen. Vandaag is het moment dat het kabinet daarover duidelijkheid geeft. Wat speelt er op dit moment?''
Het woord is aan PVV-leider Geert Wilders. Hij wil dat de Kamer aangifte doet tegen het kabinet. De ministerraadnotulen tonen volgens hem aan dat Rutte 'achter de tralies' moet. ,,Staan we nu eindelijk eens op en zeggen we als Kamer: stop, hier trekken we een streep. Een kabinet dat ons voorliegt en bedriegt. Dat pikken wij als Tweede Kamer niet langer.'' Wilders wil dat er nieuwe verkiezingen komen.
© ANP — Geert Wilders (PVV)
