Stikstofdebat in Den Bosch ten einde
Na een lange en intensieve dag is het debat in het Bossche provinciehuis over de (gevolgen van de) stikstofaanpak ten einde.
Er werden uiteindelijk geen belangrijke moties aangenomen. Eén motie betrof de deadlines rond de nieuwe eisen voor de stallen van Brabantse veehouders, min of meer de aanleiding om vandaag te debatteren. Zoals de vlag er nu bijhangt, moeten de boeren voor 1 april 2020 hun aanvragen voor nieuwe vergunningen indienen en moeten de stallen voor 1 januari 2022 aangepast zijn. Kan dat wel nu er nog zoveel onduidelijkheid is over de aanpak van de stikstof?
ChristenUnie/SGP pleitte voor het opschuiven van de deadlines, maar dat voorstel haalde het niet. De motie werd uiteindelijk iets minder verstrekkend; de deadlines worden in de komende weken 'heroverwogen'. Maar ook die versie kreeg geen steun, van GS noch de Staten.
Op 25 oktober wordt in de Staten gesproken over de Interim omgevingsverordening. Daarin komen de deadlines opnieuw ter sprake. De Statenfracties gaan in de komende twee weken bekijken in hoeverre er naar aanleiding van de actualiteit rond de stikstof nog aanpassingen nodig zijn.
'Per gebied kijken naar snelheidsverlaging'
Christophe van der Maat gaat tijdens het debat in op de wens die door een aantal partijen werd geuit om de maximumsnelheid om de Brabantse wegen te verlagen. De VVD-senator wil geen 'generieke' maatregelen voor de hele provincie, maar wijst op de aanpak-per-gebied die het Brabantse provinciebestuur voorstaat. ,,En per gebied kijken we dan naar de effectiviteit van een snelheidsverlaging. Wat zijn de gevolgen voor de stikstofuitstoot? In de overweging nemen we ook eventuele nadelen mee. Kijk bijvoorbeeld naar de verkeersveiligheid. Onze wegen zijn ingericht om er met een bepaalde snelheid overheen te rijden. Bij aanpassingen moet je daar heel goed naar kijken."
Debat in Den Bosch na schorsing hervat
Het debat in Den Bosch is na een schorsing hervat. Het college van Gedeputeerde Staten reageert nu, te beginnen met gedeputeerde Rik Grashoff. Hij spreekt van 'een waardig debat over een gevoelig en ongelooflijk lastig onderwerp.'
Hij zegt nogmaals dat de provincie Brabant met de ingrijpende besluiten van zomer 2017 'zijn tijd ver vooruit was'. ,,Nu geldt een beetje de wet van de remmende voorsprong. We kunnen concluderen: we hadden destijds het gelijk aan onze kant. Ons college is trots op de huidige beleidslijn."
Grashoff erkent dat de data in het Brabantse stallenbeleid op gespannen voet kunnen staan met de nieuwe, landelijke stikstofaanpak. Voor 1 april 2020 moeten veehouders vergunningen hebben ingediend om voor 1 januari 2022 aan de strenge staleisen te voldoen. Grashoff: ,,Wat we niet willen is dat een veehouder een luchtwasser plaatst en twee maanden later bezoek krijgt om te praten over een uitkoop. Dat zou erg pijnlijk zijn en beide partijen - veehouder én overheid - op kosten kunnen jagen."
Op 25 oktober wordt door Provinciale Staten de Interim Omgevingsverordening (IOV) vastgesteld. Daarin wordt ook de datum van 1 april 2020 als deadline voor de vergunningen juridisch vastgelegd. GS zijn bereid om 'extra flexibiliteit in te voegen'. De Statenpartijen moeten dan op 25 oktober met een verzoek tot aanpassing komen in de vorm van een amendement.
De motie van ChristenUnie/SGP om de deadlines van 1 april 2020 en 1 januari 2022 helemaal los te laten en vervolgens te verruimen, gaat Grashoff te ver. ,,Wel meer flexibilisering, maar deze motie vinden we niet de oplossing."
Boerendebat Wageningen: 'Ophouden met jij-bakken'
Het is tijd dat alle partijen die betrokken zijn bij de stikstofcrisis ophouden met elkaar de schuld te geven. De enige oplossing is dat elke sector doet wat mogelijk is om het land leefbaar te houden. Niet alleen boeren, maar ook lucht-, weg- en scheepvaartverkeer moeten hun bijdrage leveren. Dat benadrukten deskundigen tijdens een zogenoemd Boerendebat vrijdagmiddag op de universiteit in Wageningen.
Het debat, georganiseerd door dagblad De Gelderlander, heeft een kleine honderd boeren getrokken. Die hebben 25 tractoren op de campus van de universiteit geparkeerd.
Volgens de Gelderse gedeputeerde Peter Drenth (CDA), voorzitter van de interprovinciale commissie Vitaal Platteland, is "jij-bakken" precies de oorzaak van de boosheid over het stikstofbeleid. "We moeten het probleem niet van de ene naar de andere sector schuiven’’, zei hij.
Boerenprotest heeft effect in Friesland
Het zal in Brabant niet gebeuren, dus de boeren in het Bossche provinciehuis kunnen er geen hoop uit putten, maar in Friesland had het protest van de agrariërs vandaag verstrekkende gevolgen. Het Friese provinciebestuur trekt de eerder deze week vastgestelde maatregelen rondom stikstof alweer in.
De discussie spitst zich toe op de ongebruikte productieruimte in de vergunningen van de veehouders. In de landelijke stikstofaanpak wordt die 'latente ruimte' in de vergunningen ingenomen. De boeren vinden dat 'diefstal'. De Friese gedeputeerde Kramer bleek bereid om nog eens naar de maatregelen te kijken.
© ANP — Het boerenprotest in Leeuwarden Niet veel boeren meer binnen
De meeste boeren zijn inmiddels vertrokken. Ook buiten op het grasveld is het merendeel van de tractoren weer huiswaarts gekeerd. Het debat in de Statenzaal is nog in volle gang.
PVV en FvD: niet minder vee, maar minder Natura 2000
Er is geen stikstofprobleem in Nederland, maar alleen een probleem met knellende juridische regels. Dat is ongeveer de strekking van de betogen van Joris van den Oetelaar (Forum voor Democratie) en Maikel Boon (PVV).
Boon benadrukte vooral dat het wat hem betreft heel goed gaat met de natuur. ,,De bever, de das, de wolf, de zeearend...", somde hij op. ,,Er is geen stikstofprobleem, maar een probleem met de milieumaffia. Die streeft naar een gecreëerde natuur. Grassen en bramen gedijen prima bij iets meer stikstof." De PVV wil dan ook dat Brabant er bij het Rijk op aan gaat dringen om de Natura 2000-gebieden op te doeken.
© ANP Van den Oetelaar formuleerde het in zijn eerste bijdrage als statenlid een stuk diplomatieker. Maar zijn verhaal kwam onder de streep op hetzelfde neer. ,,De scheikunde is sinds de uitspraak van de rechter over stikstof niet veranderd", benadrukte hij. ,,Wel is er een juridisch probleem ontstaan. Dat probleem moeten we oplossen door de Natura 2000-status in te trekken bij gebieden waar dat kan."
SP dient twee moties in
De SP stelt dat het huidige maatregelenpakket niet ver genoeg gaat. Statenlid en voormalig gedeputeerde Henri Swinkels haalt het voorbeeld aan van de veelbesproken onbenutte ruimte in de vergunningen van veehouders. In de stikstofaanpak van het kabinet wordt die ruimte straks ingenomen. ,,Maar het gaat hier om theoretische emissie”, zegt Swinkels. ,,Als je die inneemt, schiet de natuur daar helemaal niets mee op.”
© ANP SP dient twee moties in. Een is gericht op het zogenoemde ‘extern salderen’; dat bedrijven worden opgekocht om andere ontwikkelingen mogelijk te maken. Daarbij is sprake van afroming: slechts zeventig procent van de ‘gewonnen’ stikstofruimte bij een aankoop mag weer opnieuw ingezet worden, dertig procent is ‘voor de natuur’. Als het aan SP ligt, wordt die verdeling scherper: 50-50.
De andere motie zet erop in dat de beschikbare stikstofruimte gerichter naar duurzame projecten gaat.
Veel boeren zijn er wel klaar mee
De politiek is nog lang niet klaar met vergaderen, maar veel van de boeren zijn er wel klaar mee. De zaal loopt leeg en minstens de helft van de tractoren zijn weer weg. Het grasveld minder groen achterlatend dan het vanochtend was. De nog altijd aanwezige agenten en toezichthouders van de provincie hebben een rustige dag vandaag.
© BD — De zaal waar de boeren zaten in het Provinciehuis loopt leeg Nieuwe afspraken over stallenbeleid
Tijdens de bijdrage van Wilma Dirken (VVD) gaat de discussie veel over de 'interim omgevingsverordening' die de provincie over twee weken vaststelt. Dat klinkt ondoorgrondelijk, maar is wel degelijk erg belangrijk in het stikstofdebat van vandaag. In die verordening worden namelijk nieuwe afspraken over het Brabantse stallenbeleid juridisch vastgelegd. Zoals het er nu uitziet, komt dan zwart op wit te staan dat boeren per 1 april 2020 een vergunning moeten aanvragen om aan de verscherpte milieu-eisen te voldoen.
© ANP — Debat in het Provinciehuis De rechtse oppositie wil dat die datum van tafel gaat. Dirken ziet daar weinig in. Als de provincie de verordening op 25 oktober niet vaststelt, blijft de oorspronkelijk vastgestelde deadline van 1 januari 2020 gelden. Wel benadrukt ze dat er 'maatwerk' mogelijk moet zijn. Hoe precies, dat is wat haar betreft vooral aan het provinciebestuur.
Ankie de Hoon van het CDA zegt ongeveer hetzelfde als Dirken, maar laat in haar formulering meer ruimte om het maatregelenpakket eventueel nog aan te passen. ,,De situatie vraagt om meer flexibiliteit in de gestelde deadlines. Die moeten we tegen het licht houden", aldus De Hoon. ,,Maar als we niks doen, blijft de deadline 1 januari. Ik wil dat we de komende twee weken tot een goede formulering voor de omgevingsverordening komen."
Meer briefjes voor de boeren
Er komen meer briefjes aan voor de bezoekers in de andere zaal, zegt voorzitter Van de Donk. En natuurlijk: weer applaus.
© BD — De blaadjes worden uitgedeeld Het blaadje op het prikbord
Boeren kunnen niet in het computersysteem van de provincie, dus zou er op een andere manier voor worden gezorgd dat de 400 belangstellenden mee kunnen lezen met de stukken. Dat is nu gebeurd met dit ene blaadje op een prikbord voor in de zaal.
Het zorgde voor het nodige gelach in de zaal.
© BD — Boeren wonen het debat bij in het Provinciehuis. CU/SGP: 'Te gemakkelijk om alles op het bordje van boeren te schuiven'
Het debat van vandaag is aangevraagd door Hermen Vreugdenhil (CU/SGP). Hij benadrukt dat er absoluut iets moet gebeuren aan de stikstofproblematiek in Brabant. ,,Maar ik snap de emotie bij boeren die dat niet eerlijk vinden volledig", betoogt hij. ,,De landbouw heeft al een grote reductie bereikt. Terwijl Eindhoven Airport al jaren functioneert zonder natuurvergunning en de Amercentrale volop voor uitstoot zorgt. Hoe kan dat? Het is te gemakkelijk om alles op het bordje van boeren te schuiven."
Hij krijgt volop reactie van met name GroenLinks en D66. ,,Het verwijt dat er niks gebeurt aan andere uitstoot is vanochtend geheel ontkracht: er wordt óók gekeken naar de verlaging van de maximumsnelheid op provinciale wegen", aldus Tom Ludwig (GroenLinks).
© ED — De al eerder aangekondigde motie van CU/SGP. Mede ingediend door Forum voor Democratie, PVV, 50Plus en Lokaal Brabant. Rumoerig in de zaal
Zelfs Van de Donks vraag ‘Mag ik stilte in de zaal?’ wordt in de zaal met het scherm met luid applaus ontvangen.
Een debat als een bokswedstrijd
De verbinding met de boeren in de grote zaal hapert soms. Jammer, want het is boeiende kost. Boeren in de zaal kijken naar het debat als een soort bokswedstrijd. Er gaat luid gejuich op als Hermen Vreugdenhil (ChristenUnie/SGP) met zijn woorden een rechtse directe uitdeelt aan Janneke van Kessel en Arend Meijer (D66). Voorzitter Wim van de Donk draagt het publiek in de Statenzaal op om niet te klappen.
Ook boze boeren in Friesland
Boeren hebben zich ook verzameld in het centrum van Leeuwarden om te protesteren. Met trekkers is de ingang van het Provinciehuis daar geblokkeerd.
© ANP — Boze boeren in Leeuwarden. 400 boeren
Een enkele boer houdt het al voor gezien en gaat huiswaarts, mits zijn tractor niet staat ingeparkeerd. Doordat ook aan de overkant van de Brabantlaan tractors staan, loopt het totaal trekkers richting de honderd. In het provinciehuis is de politiek inmiddels begonnen met de vergadering.
Naar schatting meer dan 400 boeren volgen het debat op een groot scherm in een andere zaal. Daar gaan schalen worstenbroodjes rond en hangt een sfeer van eerst zien dan geloven. Niet dat er echt vertrouwen is in een politieke ommezwaai die kan zorgen voor uitstel van de strengere milieu-eisen aan Brabantse stallen.
Debat van start
Het officiële stikstof-debat gaat beginnen. Honderden boeren luisteren nog steeds mee vanuit een andere zaal.
© BD — Debat in Provinciehuis Den Bosch CDA valt kalverhouder tegen
Kalverhouder Joris van der Doelen uit Vinkel wordt nog niet vrolijk van wat hij hoort in het provinciehuis. ,,Er zijn partijen die goede vragen stellen en goede punten maken, maar die zitten jammer genoeg in de oppositie. In de coalitie hebben ze een mooi baantje en vinden ze het allemaal wel prima." Met name boerenpartij CDA valt hem tegen. ,,Ik denk dat veel mensen hier op die partij hebben gestemd, maar ze laten ons gewoon vallen. Als je voor de verkiezingen zo'n grote woorden hebt, moet je nu ook de bühne op."
© BD — Joris van der Doelen De woorden van provinciebestuurder Rik Grashoff geven de kalverhouder niet de hoop dat het omstreden landbouwbesluit uit 2017 wordt teruggedraaid. Dat zou wel moeten, vindt Van der Doelen. ,,We moeten nu investeren in oplossingen die veel geld en energie kosten, en waar de dieren niks aan hebben. Wij moeten in 2022 luchtwassers hebben, terwijl de rest van Nederland wél tot 2028 mag wachten." Dat is al niet goed, vindt hij, maar het zit de boeren ook in de weg. Ook omdat er nog onduidelijkheid is over nieuwe landelijke eisen. ,,Straks willen ze in Den Haag toch bronaanpak, terwijl bij ons de portemonnee leeg is door de maatregelen die we nu in Brabant moeten nemen. Dan houdt het gewoon op." De veehouder gaat de politieke discussie volgen, maar verwacht er weinig van. Net als zijn honderden collega's in de hal van het provinciehuis.
